Algemeen
In onze rivieren, zeeën en oceanen drijft heel veel afval. Van het afval wat aan de kust aanspoelt is 75% plastic (Ospar Commission, 2007). In de oceanen zijn enorme ‘kolken’ van plastic op de kruising van zeestromen aangetroffen. Deze kolken worden ook wel gyres genoemd. Uit recent onderzoek blijkt dat ook in rivieren in Nederland grote hoeveelheden plastic deeltjes te vinden zijn (st. Noordzee, 2009, Deltares, 2014, Mosa Pura, 2011).

Oorzaak
Het overgrote deel van het afval (80%) is afkomstig van het land (Ocean Conservancy, 2010). De belangrijkste bron is zwerfvuil dat via wind en water in zee terecht komt. Schepen en off-shore industrie zijn veroorzakers van de overige 20% van de vervuiling in zee in de vorm van afval, netten, vislijnen en overboord geslagen goederen. 

Gevolgen
Plastic wordt niet verteerd zoals natuurlijke producten. Door zonlicht, schuring en golfslag valt het uiteen in steeds kleinere stukjes. Als deze deeltjes kleiner zijn dan 5 millimeter spreekt men van microplastics. Het plastic verdwijnt dus niet maar wordt bijna onzichtbaar.
Naast deze ‘verweerde’ microplastics zijn er ook plastic korreltjes welke ontworpen zijn voor cosmetica. Na gebruik komen deze microbeads via het riool in het oppervlaktewater en uiteindelijk in zee terecht. Een eigenschap van beide soorten microplastics is dat ze in water opgeloste vervuilingen kunnen opnemen (Moore, 2008; Derraik, 2002; Ashton et al, 2010).
Het zwerfafval hoopt zich op allerlei plaatsen op in het mariene milieu. Het verstopt baaien, verloren netten tasjes en verpakkingsmateriaal verstrikken dieren, bij verwering komen gifstoffen zoals bifenol vrij en microplastics komen in de voedselketen.
Plastic afval wordt teruggevonden in kwallen, zeepieren en de maag van vissen, zeezoogdieren en stormvogels, op onbewoonde eilanden en in het poolijs. Een deel van het zand op ieder strand ter wereld bestaat uit microplastic. Plastic is door zee en zonlicht vermalen tot een soort stof wat wordt opgenomen in vet en weefsels van dieren en planten.

Oplossingen?
Zwerfvuil: Het overgrote deel van het plastic wat in zee terecht komt begint als zwerfafval op land. Tijdens festivals, feestjes, onderweg naar school, op vakantie, aan het strand. Overal en altijd wordt afval op de grond gegooid. Dit waait weg en spoelt weg met de regen. Er zijn tal van initiatieven die dit probleem proberen aan te pakken.
Preventie: Er kan ook van alles worden gedaan voordat het afval op de grond komt. Door statiegeld te heffen. Door plastic te vervangen door papier, door tijdens festivals geen wegwerp bekers mee te geven, door geen wegwerpverpakkingen te gebruiken of verpakkingen te verminderen. Op verschillende plaatsen zijn plastic wegwerptasjes al verboden of worden ze niet meer standaard mee gegeven
Microbeads: Ook tegen de microbeads wordt actie gevoerd. Verschillende fabrikanten hebben beloofd om geen plastic korreltjes meer in hun tandpasta, gezichtsscrub of andere cosmetica te stoppen.
Onderzoek: Er wordt veel onderzoek gedaan naar zwerfvuil en gedragsverandering en er zijn campagnes om mensen bewust te maken van zwerfvuil.
Reiniging: Afval wat op straat ligt wordt zoveel mogelijk opgeruimd door reinigingsdiensten.
Zwerfvuil op zee: Er zijn verschillende inspanningen om zee schoon te maken. Onder meer worden wrakken waar vuil zich ophoopt schoongemaakt door duikers (duikdenoordzeeschoon, ghostfishing.org). Vissersboten krijgen big bags mee om bijvangst van zwerfvuil in te verzamelen (fishing for litter)
Zwerfvuil op het strand: Op verschillende plaatsen langs de kust worden opruimacties gehouden naast het opruimwerk door reinigingsdiensten; (mybeach,  verlosdezee)